Eén van de belangrijke elementen om de opwarming van de aarde tegen te gaan, is het terugdringen van het energieverbruik en het verminderen van de CO2 in de lucht. Die uitdaging is er één van de wetenschap, onze samenleving én onze industrie samen. Door samen in te zetten op minder CO2-uitstoot, meer CO2-hergebruik, komen we tot een succesvolle klimaatstrategie. Daarom lanceert Vlaams minister Philippe Muyters een ‘Moonshot’, een innovatieprogramma van maar liefst 400 miljoen euro om in te zetten op beloftevolle technologische innovatie met een niet mis te verstane ambitie: een belangrijke bijdrage leveren aan een CO2-arm Vlaanderen tegen 2050 en met deze technologie de wereld veroveren.
De omslag naar een klimaatvriendelijke Vlaamse economie en maatschappij, waarin netto nagenoeg geen broeikasgassen worden uitgestoten, is allesbehalve evident. Vlaanderen heeft een hoge bevolkingsdichtheid, energie-intense industrie en gebrek aan ruimte voor alternatieve systemen. Het drastisch verminderen van het gebruik van koolstof is bijna onmogelijk, koolstof zelf is een onmisbaar element in onze meest essentiële consumenten- en energieproducten. Het terugdringen van het energieverbruik en van de CO2-uitstoot, vraagt dan ook om een ingrijpende verandering van de manier waarop koolstof gebruikt wordt.
De oplossing ligt in innovatie. Koolstof is een waardevol product, maar we moeten er dringend op een andere manier mee omgaan in onze samenleving en industrie. Als we erin slagen om niet alleen minder CO2 uit te stoten, maar ook meer CO2 op te vangen of uit de lucht te halen om opnieuw als waardevolle bouwsteen te gebruiken, zal dat van onschatbare waarde zijn voor ons klimaat. – Voormalig Vlaams minister van Economie en Innovatie Philippe Muyters
Om dat wezenlijke verschil te maken, lanceert minister Muyters een ‘moonshot’, een ambitieuze, integrale en breed gedragen inspanning van 400 miljoen euro in innovatie en onderzoek om de grote sprong te maken die nodig is om de klimaat- en energie-uitdaging succesvol aan te gaan. Met deze lange termijn investering van 20 jaar lang 20 miljoen euro daagt Vlaanderen beloftevol onderzoek uit om doorbraaktechnologieën te ontwikkelen. Innovaties die kunnen aantonen dat ze op aanzienlijke wijze kunnen zorgen voor minder CO2-uitstoot, meer CO2-captatie of betere CO2-recuperatie krijgen verdere ondersteuning. Door het volledig herdenken van de huidige processen, is het bijvoorbeeld haalbaar om de netto-uitstoot van CO2 sterk te beperken. We moeten ook op zoek naar een efficiënte manier om CO2 op te vangen en op te slaan, in eerste instantie bij de puntbronnen, de grote uitstoters, maar ook de vrije CO2 die door mensen, huizen, auto’s, … uitgestoten wordt (CCS, Carbon Capture and Storage). Een derde noodzakelijke stap om een koolstofcirculaire industrie te realiseren, is het kunnen hergebruiken van CO2 als bouwsteen in het productieproces, en dit tegen een kostprijs die concurrentieel is met het gebruik van reguliere koolstofbronnen zoals olie en gas (CCU, Carbon Capture and Utilisation).
We hoeven daarvoor niet van nul te vertrekken. Vlaanderen heeft een sterke kennisbasis met top universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen, een hooggeschoolde bevolking en ook door de industrie wordt beloftevolle technologie ontwikkeld die vandaag al voorzichtig in de praktijk gebracht wordt. De laatste decennia werd door de grote energie-verbruikende sectoren in Vlaanderen al belangrijke stappen gezet om hun CO2-emissies drastisch te reduceren en werden producten ontwikkeld die sterk bijdragen aan het reduceren of vermijden van bijkomende CO2-emissies, zoals isolatiematerialen of lichtgewicht materialen voor transport.
De industrie heeft de voorbije decennia al een significante bijdrage geleverd in het terugdringen van de CO2-uitstoot en het verhogen van de energie-efficiëntie. Maar de uitdaging waar we nu met de ganse samenleving en de hele wereld voor staan, is gigantisch. We moeten op zoek naar nieuwe technologieën, producten, processen en grondstoffen. Koolstof is daarbij niet het probleem, maar de oplossing. We moeten er vooral op een slimmere manier mee omgaan. Als thuishaven van de grootste en meest gespecialiseerde chemiecluster van Europa heeft Vlaanderen daarvoor alle troeven in handen. – Wouter De Geest, voorzitter Catalisti.
De Vlaamse industrie, die verantwoordelijk is voor een derde van de totale CO2-uitstoot, heeft al een lange weg afgelegd, maar er zijn nieuwe technologische doorbraken nodig voor een industriële transitie.
Vandaag is het nog altijd zo dat het voor grote energieverbruikers vaak goedkoper is om CO2 uit te stoten dan CO2 op te vangen en te gaan hergebruiken. We gaan het klimaatprobleem echter niet oplossen door onze bedrijven kapot te belasten en weg te jagen. Daarmee verplaats je het probleem van de CO2-uitstoot naar plaatsen waar er minder ambitie is om de klimaatuitdaging aan te gaan en krijg je hier economische afbraak. Als we er daarentegen voor kunnen zorgen dat het voor onze industrie zelf interessant wordt om mee te investeren in technologische oplossingen en om te schakelen naar milieuvriendelijke processen, winnen we er allemaal bij, niet in het minst het klimaat. – Philippe Muyters De industriële sectoren die in Vlaanderen de meeste CO2-uitstoot vertegenwoordigen – de chemie-, raffinage- en staalsector – hebben dus een belangrijke rol te spelen in de realisatie van de moonshot-ambitie om Vlaanderen tegen 2050 CO2-arm te maken. Zij moeten een deel van de oplossing vormen en het plan voorziet dan ook in een nauwe samenwerking. Samen met hen gaan we het engagement aan, maar alleen als ook de andere sectoren, zoals de bouw, transport en landbouw, en de hele samenleving ons hierin volgen, kunnen we deze ambitie ook echt waar maken. Gezien de cruciale rol die chemie en kunststoffen speelt in zowel de CO2-emissies als in het vermijden ervan, krijgt de speerpuntcluster Catalisti een centrale regisseursfunctie in het moonshot-programma. Het moonshot-programma krijgt bovendien de steun van essenscia vlaanderen, de sectorfederatie van de chemie en life sciences, de Belgische Petroleum Federatie, het Staalindustrie Verbond en Febeliec, de vereniging van industriële energiegebruikers. Ook de vijf andere speerpuntclusters worden nauw betrokken: de Blauwe Cluster (economische projecten op zee), Flanders’ FOOD (voeding), Flux50 (energie), SIM (materialen) en VIL (logistiek). De chemiesector levert de essentiële bouwstenen waarmee andere sectoren hun producten en processen duurzamer kunnen maken. Het is dus een grote verantwoordelijkheid om dit baanbrekend onderzoek te mogen aansturen, in samenwerking met onderzoeksinstellingen, bedrijven en andere speerpuntclusters. Dit is het startschot van een lange ontdekkingstocht met een onzekere uitkomst. Dat is nu eenmaal het risico van innovatie. Maar we hebben er alle vertrouwen in dat we samen cruciale doorbraken kunnen realiseren. – Jan Van Havenbergh, managing director Catalisti. In deze moonshot met als ambitie Vlaanderen CO2-arm te maken tegen 2050, ligt bovendien een enorme economische opportuniteit. Met de technologische doorbraken en energie-innovaties die hieruit voortkomen, kan Vlaanderen zich positioneren als een topregio voor onderzoek en innovatie in de energie-intensieve sectoren van onze samenleving. De Moonshot is een grote investering in ons wetenschappelijk onderzoek en in het klimaat, maar ook in onze economie. De belangrijke innovaties die we hierdoor in huis krijgen, kunnen we wereldwijd in de markt zetten, om daar weer opnieuw een belangrijke bijdrage te leveren aan het klimaat. Zo wordt de klimaatuitdaging voor Vlaanderen een opportuniteit. – Philippe Muyters Dit nieuwsbericht verscheen voor het eerst op de website van Catalisti op 23 maart 2019.